මාධ්‍ය නිදහස සොයනවුන්ට හිමිවන ත්‍යාගය මරණය ද?

පසුගිය දශක දෙක තුළ (2003-2022) RSF (Reporters Without Borders) හි දත්ත වලට අනුව; මිනීමැරුම්, කොන්ත්‍රාත් ඝාතන, සැඟවී සිටීම්, යුධකලාපයේ මරණ සහ මාරාන්තික තුවාල සහිතව, ඔවුන්ගේ සේවයට සම්බන්ධ මාධ්‍යවේදීන් 1,668 ක් ලොව පුරා මරා දමා ඇති බව සඳහන් වේ.

“සංඛ්‍යාලේඛන පිටුපස, ඔවුන්ගේ තොරතුරු රැස් කිරීම, සත්‍යය සෙවීම සහ පුවත්පත් කලාව සඳහා ඔවුන්ගේ ආශාව වෙනුවෙන් ජීවිතයෙන් වන්දි ගෙවූ අයගේ මුහුණු, පෞරුෂය, කුසලතා සහ කැපවීම තිබේ. RSF විශේෂයෙන් මාධ්‍ය සේවකයින් ඉලක්ක කර ඇති අසාධාරණ ප්‍රචණ්ඩත්වය ලේඛනගත කර ඇත. මෙමවසර අවසානය ඔවුන්ට උපහාර දැක්වීමට සහ සේවය කරන ඕනෑම තැනක මාධ්‍යවේදීන්ගේ ආරක්ෂාවට පූර්ණ ගෞරවය ලබා දෙන ලෙස ආයාචනා කිරීම මෙන්ම ලෝකයේ යථාර්ථයට සාක්ෂි දැරීමට මෙය සුදුසු කාලයකි.”

යනුවෙන් RSF හි මහ ලේකම් Christophe Deloire ප්‍රකාශ කරයි.

අන්ධකාරය වෙලාගත් වසර කිහිපයක්!

වාර්ෂික මරණ සංඛ්‍යාව 2012 සහ 2013 දී පිළිවෙළින් ගත්කළ මාධ්‍යවේදීන් 144ක් සහ 142ක් ලෙස වාර්තා විය.

දෙසැම්බර් 28 වන දින RSF හි බැරෝමීටරයට අනුව 2022 දී ඔවුන්ගේ වැඩ කටයුතු සම්බන්ධයෙන් මරා දැමූ මාධ්‍යවේදීන් සංඛ්‍යාව – 58 කි. එය පසුගියවසර හතර තුළ ඉහළම අගය වන අතර 2021දී මාධ්‍යවේදීන් 51ක් ඝාතනය වූවාට වඩා 13.7%කින් වැඩි වීමකි.

වඩාත් බිහිසුණු රටවල් 15!

පසුගිය දශක දෙක තුළ මාධ්‍යවේදීන්ගේ මරණවලින් 80%ක් රටවල් 15ක සිදුවී ඇත. වැඩිම මරණ සංඛ්‍යාවක් ඇති රටවල් දෙක වන්නේ ඉරාකය සහසිරියාව වන අතර, පසුගිය වසර 20 තුළ ඒකාබද්ධ මාධ්‍යවේදීන් 578 ක් හෝ ලොව පුරා සිටින මුළු සංඛ්‍යාවෙන් තුනෙන් එකකට වඩා මරා දමා ඇත. ඔවුන්ගෙන් පසුව ඇෆ්ගනිස්ථානය, යේමනය, පලස්තීනය, අප්‍රිකාව මෙන්ම අවසාන වශයෙන් සෝමාලියාව පැමිණ තිබේ.

වඩාත්ම භයානක යුරෝපීය රටවල්!

පසුගිය වසර 20 තුළ වැඩිම මාධ්‍යවේදීන් සංඛ්‍යාවක් ඝාතනය කර ඇති රටවල් අතුරින් රුසියාව ප්‍රමුඛ තැනක් ගනී. මාධ්‍ය නිදහස උල්ලංඝණය කරන යුරෝපයේ මාරාන්තිකම රට ලෙස රුසියාව සැලකේ. ව්ලැඩිමීර් පුටින් බලයට පත් වූ දා සිට එය වර්ධනය වෙමින් පවතී.

2022 පෙබරවාරි 24 වන දින යුක්රේනයේ ආරම්භ වූ යුද්ධය යුරෝපයේ දෙවන වැඩිම මරණ සංඛ්‍යාව වාර්තා කිරීමට සමත් විය.

2015 වසරේ පැරීසියේ පැවති Charlie Hebdo හි සමූල ඝාතනයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්‍රංශය සිව්වන මාරාන්තික යුරෝපීය රට ලෙස ශ්‍රේණිගත කර ඇත.

පසුගිය දශකය තුළ සන්නද්ධ ගැටුම් පැවති ප්‍රදේශවල මාධ්‍ය වාර්තාකරුවන් විශාලතම අවදානමක් ගෙන ඇත. 2014 සිට ඝාතන 686 න් 335 ක් යුදකලාපවල (සිරියාව, ඇෆ්ගනිස්ථානය සහ යේමනය ඇතුළුව) සිදුවී ඇත. මාරාන්තික වසර පහ 2012 සිට 2016 දක්වා වූ අතර, 2012 දී 94 ක්, 2013 දී92 ක්, 2014 දී 64 ක්, 2015 දී 52 ක් සහ 2016 දී 53 ක් මිය ගියහ.

2022 දී ඝාතනයට ලක් වූ මාධ්‍යවේදීන්ගෙන් 47.4%ක් සමඟින්, ඇමරිකාව වර්තමානයේ පැහැදිලිවම මාධ්‍ය සඳහා ලෝකයේ භයානකම මහාද්වීපය වේ. මෙක්සිකෝව, බ්‍රසීලය, කොලොම්බියාව සහ හොන්ඩුරාස් – ලෝකයේ භයානකම රටවල් 15 අතර වේ. 2003 ආරම්භයේ සිට මාධ්‍යවේදීන් 100කට අධිකසංඛ්‍යාවක් මිය ගිය ආසියානු කලාපීය රටවල් ලෙස පාකිස්ථානය 93ක් සහ ඉන්දියාව 58ක් සමඟ පිලිපීනය ද ඇතුළත් ය.

කාන්තා මාධ්‍යවේදිනියන් පිළිබඳ ගත්කළ පසුගිය වසර 20 තුළ සමස්ත කාන්තා මාධ්‍යවේදිනියන් 81 දෙනෙකු ඝාතනය කර ඇති අතර සමස්ත මරණ වලින්එය සියයට 4.86 කි.

මෙසේ ගත්කළ මාධ්‍ය නිදහස යනු කියමණක් පමණක් මිස ක්‍රියාවක් නොවන බව ඕනෑම අයෙකුට පසක් වෙනවා නොඅනුමානය.



නිපුනි ලියනගේ