සටහන – පුලී
ඔක්තෝම්බර් 30, කොළඹ (LNW): යුධ ඡායාරූප ශිල්පීන් කියන්නේ, ලෝකයේ අති විශිෂ්ට වෘත්තීන්ගෙන් එකක් වන අතර ඒත් සමගම ත්‍රාසය, භීතිය සහ කුතුහලය ද කැටිව නිර්මාණය වූ අපූරු වෘත්තීය ජීවිතයකි. ඔවුන් යුධ භූමියන්ට, ගරා වැටුණු නගරවලට, හා දුක සහ රුධිරයෙන් පිරුණු මනුෂ්‍ය ජීවිත අතරට පිවිසෙන්නේ තවත් කෙනෙකුට නොපෙනෙන “සත්‍යය” උකහා ගන්නටය.
එය කලාත්මක වෘත්තියක් වුවත්, එය සම්පූර්ණයෙන්ම මනෝවිද්‍යාත්මක හා ආත්මීය භාරයක්ද වනු ඇත.
යුධ ඡායාරූප ශිල්පීන් අවුරුදු 90 ට ළඟා වීමට අදහස් නොකරයි. මන්දයත් ඩොන් මැකලින් අනුව “දෛවය මගේ ජීවිතය අතේ තබාගෙන ඇත,” යන්නයි. යුද්ධ, සාගත සහ ව්‍යසන ආවරණය කරමින් ඔහුගේ දශක හතක වෘත්තීය ජීවිතය තුළ මැකලින් ස්නයිපර්වරුන්ගෙන්, මෝටාර් වෙඩි තැබීමෙන් සහ තවත් බොහෝ දේවලින් අමාරුවෙන් පණ කෙන්ඳ රැකගත් අද්විතීය ඡායාරූප ශිල්පියෙක් කීවොත් මා නිවැරැදි ය.
දිවි ගලවා ගත් අයෙකු වීම දැනෙන්නේ කෙසේද? “හරිම අපහසුයි” ඔහුගේ පිළිතුර එය විය. ඔහු තම ගබඩාවේ නිර්මාණය කරන සුන්දර නිශ්චල ජීවිතවලින් හෝ ඔහුගේ සමර්සෙට් නිවස වටා ගම්බද ප්‍රදේශවල මැවෙනා රූපවලින් සැනසීමක් සොයා ගැනීම පුදුමයක් නොවේ.
මැකලින් තමා ඉපදුණු අන්ත දරිද්‍රතාවයෙන් මිදී ඔහු ගත කළ සිත්ගන්නාසුළු හා වික්‍රමාන්විත ජීවිතය ගැන ආඩම්බර විය. 2017 දී නයිට් පදවියක් ඇතුළුව ඔහුට ලැබුණු ප්‍රශංසා සමුදාය ඔහුව තවත් නොසන්සුන් කළ බව ද ඔහු ප්‍රකාශ කළේය.
“මට ඕනෑවට වඩා විපාක ලැබී ඇති බවක් මට හැඟේ, ඒ ගැන මට නිසැකවම අපහසුතාවයක් දැනේ, මන්ද එය අන් අයගේ ජීවිතවල වියදමින් සිදු වූවක් නිසා.”
නමුත්, ඔහුට අනුව අවසානයේදී සිදු වූ එකදු හොඳක්වත් නොමැත. යුක්රේනය දෙස බලන්න. ගාසා තීරය දෙස බලන්න. ඔහු එකඳු දෙයක්වත් වෙනස් කර නොමැත. මම අදහස් කළේ එයයි. පසුගිය අවුරුදු 60 තුළ මම අන් අයගේ වේදනාව මත ගමන් කර ඇති බවක් මට හැඟේ, ඔවුන්ගේ වේදනාව මෙවැනි ඛේදවාචකයක් වළක්වා ගැනීමට උපකාරී වී නැත. අපි මේවායින් කිසිවක් ඉගෙන ගෙන නැත.” මෙවැනි ප්‍රකාශන ඔහු තුළ බලාපොරොත්තු සුන් කරන්නට විය.
මැකලින්ගේ මෙම වේදනාකාරී ඡායාරූපකරණය වසර 67 කට පෙර ආරම්භ වූ ඔහුගේ වෘත්තීය ජීවිතය, අලංකාර භූ දර්ශන, ඡායාරූප සහ පුරාණ නටබුන් සහ පුරාවස්තු වල ඡායාරූප ඇතුළු බොහෝ ප්‍රභේදවලට විහිදේ.
මැකලින් උතුරු ලන්ඩනයේ, තට්ටු නිවාස ගොඩනැගිල්ලක බිම් මහලක හැදී වැඩුණි. ඔහුගේ පියා නිදන්ගත ඇදුම රෝගයෙන් පෙළුණු අතර මැකලින්ට වයස අවුරුදු 14 දී ඔහු මිය ගියේය. මැකලින් කඩිමුඩියේම පාසලෙන් ඉවත් විය. ඉන්පසු RAF සමඟ සේවය කළ අතර, ඔහු ඔබ්සර්වර් සමඟ සම්බන්ධ විය. ඔහු ඡායාරූපකරණය යන මඟ සොයා ගත්තේ අන්න එතැනිනි.
ඔහු වයස අවුරුදු 23 දී ලන්ඩන් සජීවිකරණ චිත්‍රාගාරයක සේවය කරමින් සිටියේය. ඔහුගේ වෘත්තීය ජීවිතය ආරම්භ වූයේ එතැන් පටන් ය.
ෆින්ස්බරි උද්‍යානයේ, මිනිසුන්ගේ දොරවල් සැමවිටම මැකලින්ට විවෘතව තිබුණි. ඔහුගේ මව දුම්රිය මාර්ගයේ වැඩ කළ නිසා ඇය කිසි විටෙකත් නිවසේ සිට නොමැත. ඔවුන්ට ගෑස් ලයිට් තිබූ අතර, බීර නිෂ්පාදනාගාරය සඳහා ගල් අඟුරු රැගෙන යන අශ්වයන් රාශියක් ද සිටියහ.
“යුද්ධය අතරතුර, මාව තුන් වතාවක් ඉන් ඉවත් කරන ලද අතර, ඒ සෑම අවස්ථාවකම මම වඩාත් අබලන් වූ ලන්ඩනයකට ආපසු පැමිණියෙමි.”
“අපි මේ බෝම්බ හෙලන ලද ගොඩනැගිලිවලට නගින්නෙමු. එය හරියට ආසන දෙව්මැඳුරු තුළට නගිනවා හා සමානයි, මෙම ගොඩනැගිලිවල මළකඳන්, අපි ඉහළ ඉඳගෙන රෝල් එකකට පුරවා ඇති චිප්ස් කනවා. එක්තරා ආකාරයකින්, මට සැබෑ ළමා කාලයක් තිබුණා. සමහර විට, අපි කොක්ෆොස්ටර්ස් වෙත දුම්රියෙන් නැඟී, රේල් පීලි හරහා ගම්බද ප්‍රදේශවලට දිව ගොස් තණකොළ, සර්පයන් සහ කුරුල්ලන්ගේ බිත්තර අල්ලා ගත්තෙමු. අද දරුවන්ට එවැනි ජීවිතයක් නැත.”
ඔහුගේ යුධමය කතා තුළ මල් පීදුණු ළමා කාලයක් ද තිබූ බවට පසක් කර දීමට මැකලින් අමතක නොකළේය.
1960 ගණන්වල මුල් භාගය වන විට, මැකලින් ඔබ්සර්වර් සහ අනෙකුත් පුවත්පත් සහ සඟරා සඳහා නිදහස් සේවකයෙකු ලෙස කටයුතු කළේය. ඔහු සහ ඔහුගේ පළමු බිරිඳ ක්‍රිස්ටින් ෆින්ස්බරි පාර්ක් හි කාමර දෙකක මහල් නිවාසයක ජීවත් වූහ – එක් කාමරයක නාන කාමරයක්, මුළුතැන්ගෙයක් සහ ඔහුගේ අඳුරු කාමරය සම්බන්ධ විය.
ප්‍රමාද වූ මධුසමය ගත කරමින් මැකලින් ඔහුගේ බිරිඳ සමඟ පැරිසියේ කැෆේ එකක විවේකීව සිටියහ.
එහිදී නැගෙනහිර ජර්මානු සොල්දාදුවෙකු ඔහුගේ කලාෂ්නිකොව් සමඟ සිටින ඡායාරූපයක් සහිත ලෙ ෆිගාරෝ කියවන මිනිසෙක් ඔහු දුටුවේය. මැකලින් බිරිඳට මෙසේ පැවසීය. “අපි ආපසු යන විට, මම බර්ලිනයට ගියොත් ඔබට කමක් නැද්ද?” එවිට අපි විවාහ වී මාස කිහිපයක් පමණි.
මම ඔබ්සර්වර් සඟරාවට පින්තූර අවශ්‍යදැයි ඇසුවෙමි, ඔවුන් කීවේ, “අපි ඔබව යවන්නේ නැහැ. ඔබ යනවාද නැද්ද යන්න ඔබට භාරයි.” යනුවෙනි.
“මම ෆින්ස්බරි පාර්ක් කල්ලිය ඡායාරූප ගත කිරීමට භාවිතා කළ කැමරාවක් සමඟ ගියෙමි. ඒක මම මගේ ජාතික සේවය අවසන් කළාම ගත්ත රොලයිකෝඩ් එකක්. ඒක හතරැස් ආකෘතියකින් තිබුණු නිසා ඡායාරූප ගත කිරීම හරිම අමාරු වුණා. මම එක පාරක් ඒක පවුම් පහකට උකස් කළා, මගේ අම්මා කළ හොඳ දෙයක් තමයි ඒ කැමරාව එළියට ගත්ත එක. අලුත්ම කැමරාවලින් සැරසිලා, ජාත්‍යන්තර ඡායාරූප ශිල්පීන් එනවා මම දැක්කා, මට හොඳටම අවුල් වගේ දැනුනා මතකයි.”
මැකලින් ගේ නිමක් නොවෙන කතා වල මෙසේ සටහනක් ද විය.
මෙපමණක් නොව ඔහු ඔහුගේ ජීවිතයේ ගොඩ ආ තැන්, කඩා වැටුණු තැන් වගේම සුන්දර මතකයන් බෙදා ගත්තේ හරි උජාරුවෙනි.
ඔහුගේ යුධ ඡායාරූපකරණයෙන් බිඳකට දැන් අපි නෙත් යොමමු!
Guvnors, Finsbury Park gang, 1958
Near Checkpoint Charlie, Berlin, 1961
Protest picture during the Cuban missile crisis, Whitehall, 1962
The Cyprus civil war, Limassol, 1964
Suspected Lumumbist freedom fighters being tortured, Democratic Republic of the Congo, 1964
Sheep going to slaughter, London, 1965
Grenade thrower, Hue, Vietnam, 1968
Shell-shocked US marine, Hue, Vietnam, 1968
Starving boy, Biafra, 1968
Homeless Irish man, London, 1969
Catholic youth escaping CS gas fired by British soldiers, Londonderry, 1971
Man and British soldier, Londonderry, 1971
Source: The London Guardian
