දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම ගැන සාකච්ඡාව අස්සේ සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ සල්ලි වලින් විශාල කොටසක් බැඳුම්කර වල ආයෝජනය කර තිබීම ගැන කතාබහක් මතු වුනා. මේ ඊට අදාළ කරුණු කිහිපයක්.
මෙහිදී මතු වුනු ප්‍රධාන ප්‍රශ්නයක් වුනේ බැඳුම්කර වලට වඩා වැඩි ප්‍රතිලාභ ලැබිය හැකි වෙනත් ආයෝජන නැද්ද කියන එක. වෙනත් රටවල, විශ්‍රාම ඉතිරි කිරීම් වලින් සැලකිය යුතු කොටසක් කොටස් වෙළඳපොළේ ආයෝජනය කරනවා.
කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ සමස්ත කොටස් මිල දර්ශකය එහි පාදක වර්ෂය වූ 1985 සිට 2022 අවසානය වන තෙක් වැඩි වී ඇති ප්‍රමාණය අනුව, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ දිගුකාලීන සාමාන්‍ය වාර්ෂික ප්‍රතිලාභ අනුපාතිකය 12.75%ක්. ඇමරිකාවේ S&P500 කොටස් මිල දර්ශකය ඔය වර්ෂ 37 තුළ ඉහළ ගිහින් තියෙන්නේ 8.51%ක සාමාන්‍ය වර්ධන වේගයකින්. මේ අනුව, ලංකාවේ කොටස් වෙළඳපොළ ප්‍රතිලාභ 4.24%කින් වැඩියි.
ඉහත වර්ධනය ඇමරිකාවේ එම වර්ධනයට වඩා වැඩි වුවත් මෙයට ප්‍රධාන හේතුව ලංකාවේ ඉහළ උද්ධමනය මිසක් මූර්ත ප්‍රතිලාභ නෙමෙයි. අදාළ කාලයේ ලංකාවේ සාමාන්‍ය උද්ධමනය 9.75%ක්. ඒ අනුව, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළ දිගුකාලීන මූර්ත ප්‍රතිලාභ 3.00%ක් පමණයි. නමුත්, ඔය කාලයේදී ඇමරිකාවේ සාමාන්‍ය උද්ධමනය 2.74%ක් පමණක් වූ නිසා කොටස් වෙළඳපොළ මූර්ත ප්‍රතිලාභ 5.78%ක් තරම් ඉහළයි. ලංකාවේ මෙන් දෙගුණයකට ආසන්නයි.
ඔය කාලය තුළ ලංකාවේ රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් ආයෝජන වල මූර්ත ප්‍රතිලාභත් බොහෝ විට කොටස් වෙළඳපොළ මූර්ත ප්‍රතිලාභ අනුපාතයට කිට්ටුයි. ඒ නිසා, අවදානමක් අරගෙන සල්ලි කොටස් වෙළඳපොළේ ආයෝජනය කරනවාට වැඩිය රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වලම දමන එක වාසිදායකයි. 1991-2020 වසර තිහක කාලය තුළ සේවක අර්ථසාධක අරමුදල විසින් සාමාන්‍ය වශයෙන් උද්ධමනයට වඩා 2.93%කින් වැඩි ප්‍රතිලාභ ගෙවලා තියෙනවා. එසේ කර තිබෙන්නේ, ප්‍රධාන වශයෙන්ම, රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වල ආයෝජනය කරලා.
නමුත් ඇමරිකාවේ තත්ත්වය වෙනස්. ඇමරිකාවේ රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් ආයෝජන වලින් ලැබෙන මූර්ත ප්‍රතිලාභය ලංකාවේ එම ප්‍රමාණයට වඩා අඩු මිසක් වැඩි නැහැ. නමුත් කොටස් වෙළඳපොළ මූර්ත ප්‍රතිලාභ අඩු වශයෙන් එමෙන් දෙගුණයක්. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ දිගුකාලීන ආයෝජන කරන අයෙක් කොටස් වෙළඳපොළ ඉහළ අවදානමට මුහුණ දුන්නා කියලා පාඩුවක් නැහැ. ලංකාවේ තත්ත්වය වෙනස්.
මීට අමතරව සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට කොටස් වෙළඳපොළ ආයෝජන කළ හැකි ප්‍රමාණය සීමාවන තවත් වැදගත් හේතුවක් තිබෙනවා. පසුගිය 2022 වර්ෂය අවසාන වෙද්දී සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ සාමාජික ගිණුම් වල ශේෂ රුපියල් බිලියන 3,381ක්. අරමුදලේ මුළු වත්කම් ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 3,492ක්. මීට සාපේක්ෂව, කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ලැයිස්තුගත කර තිබුණු මුළු කොටස් ප්‍රමාණයේම වටිනාකම රුපියල් බිලියන 3,847ක් පමණයි. ඔය ගණනට සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට අයිති සමාගම් කොටස් ටිකත් ඇතුළත්.
මෙයින් කියැවෙන්නේ කුමක්ද?
සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට අවශ්‍යනම් මුළු කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළම සල්ලි වලට ගන්න පුළුවන්. කොටස් වෙළඳපොළෙන් හතරෙන් එකක් සේවක අර්ථසාධක අරමුදල විසින් මිල දී ගත්තත් ඊට පස්සේ වෙන්නේ නැට්ටට ඕනෑ විදිහට බල්ලා නැටවෙනවා වගේ වැඩක්. කොටස් වෙළඳපොළ වටිනාකම, මිල ඔක්කොම තීරණය වෙන්නේ සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට අවශ්‍ය විදිහට. ඔය වගේ තත්ත්වයක් ඇති වෙනවා කියන්නේ කොටස් වෙළඳපොළක් තවදුරටත් නැහැ කියන එක.
කොටස් වෙළඳපොළක් වර්ධනය වෙන්නේ එහි තිබෙන තරඟය නිසා. කොටස් වෙළඳපොළක් කියන්නේ ඕනෑම කෙනෙකුට සම්බන්ධ විය හැකි, කාටවත් ඒකාධිකාරී බලයක් නැති තැනක්. ලංකාවේනම් ඒක තවමත් එහෙමම නැහැ. කොහොම වුනත් ඔය තරඟය නැති වෙනවා කියන්නේ එතැන ඇති කොටස් වෙළඳපොළකුත් නැහැ. ඒ නිසා, දියුණු වෙමින් පවතින සාපේක්ෂව කුඩා කොටස් වෙළඳපොළක් වන කොළඹ කොටස් වෙළඳපොලට සේවක අර්ථසාධක අරමුදල මීට වඩා ලොකුවට සම්බන්ධ වෙනවා කියන්නේ කොටස් වෙළඳපොළ වර්ධනය වෙන්න තිබෙන අවකාශය නැති වෙනවා කියන එක. ඒ හැර, සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට ලොකු වාසියක් ලැබෙන්නේ නැහැ.
සේවක අර්ථසාධක අරමුදල සතු දැවැන්ත අරමුදල් ප්‍රමාණය ආයෝජනය කරන්න වෙන්නේ රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වලම තමයි. වෙන දේවල් වල යම් සුළු කොටසක් ආයෝජනය කළ හැකි වුවත් වැඩි කොටස ආයෝජනය කළ හැකි වෙනත් තැනක් නැහැ. ඒ නිසාම සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට ලබාගත හැකි ප්‍රතිලාභ කොපමණද කියන එක රජය විසින් ගෙවන පොලිය මත තීන්දු වෙනවා. රජය ණය වුනේ නැත්නම් සේවක අර්ථසාධක අරමුදල යම් ආකාරයක අමාරුවක වැටෙනවා.
රජය විසින් රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් සඳහා ගෙවන පොලී අනුපාතිකය උද්ධමනය අනුව අඩු වැඩි වුනත්, උද්ධමනය ගොඩක් වැඩි වෙද්දී රජය ඒ තරමටම පොලී අනුපාතික වැඩි කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, උද්ධමනය ඉහළ යන හැම අවස්ථාවකම වගේ සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ මූර්ත ප්‍රතිලාභ පහළ යනවා. හොඳම උදාහරණය පසුගිය අවුරුද්ද. වාර්ෂික සාමාන්‍ය උද්ධමනය 46% වගේ මට්ටමකට ගියත් පොලී අනුපාතික පවත්වා ගනු ලැබුනේ ඊට ගොඩක් පහළින්.
අපි හිතමු උද්ධමනය 46%ක් වෙද්දී රජය විසින් භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර පොලිය 50% කළා කියලා. යම් හෙයකින් රජය විසින් පොලී අනුපාතික උද්ධමනය හා ගලපමින් එපමණ වැඩි කළත් සේවක අර්ථසාධක අරමුදල වැනි විශ්‍රාම පාරිතෝෂික අරමුදලකට එහි වාසිය ගන්න බැහැ. මොකද අරමුදල් වලින් විශාල කොටසක් ඒ වන විටත් දිගුකාලීන බැඳුම්කර වල ආයෝජනය කරලා නිසා ඒවා කල් පිරෙන තුරු සල්ලි අතට ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, අලුතෙන් එකතු වන සාමාජික මුදල් වගේ යම් අරමුදල් ප්‍රමාණයක් පමණයි ඔය ඉහළ පොලියට ආයෝජනය කරන්න අවස්ථාව ලැබෙන්නේ.
පසුගිය අවුරුද්දී 22.5% දක්වා වන කූපන් පොලී යටතේ බැඳුම්කර නිකුත් කළ බව අපි දන්නවනේ. නමුත්, 20%ට වඩා වැඩි කූපන් පොලියකට නිකුත් කරපු මුළු බැඳුම්කර ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 762ක් පමණයි. නිකුත් කරන බැඳුම්කර සියල්ල සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට තනියම මිල දී ගන්න බැහැ. ඒ සඳහා අනෙක් බැංකු හා ප්‍රාථමික අලෙවිකරුවක් එක්ක තරඟ කළ යුතුයි. එහෙම තරඟ කරලා ඔය ගොඩෙන් තුනෙන් පංගුවක් පමණ මිල දී ගත්තත් අරමුදලේ මුළු වත්කම් වලින් 10%ක්වත් ආයෝජනය කරන්න වෙන්නේ නැහැ. කොටස් වෙළඳපොළේ ආයෝජනය කරන්න යද්දී මතුවෙන ප්‍රශ්නය මෙහිදීත් මතු වෙනවා. ඔය හේතුව නිසා පොලී අනුපාතික විශාල ලෙස ඉහළ ගියත් සමස්තයක් ලෙස සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට ලැබෙන ප්‍රතිලාභය වැඩි වෙන්නේ සුළු වශයෙන්.
හැබැයි අනෙක් පැත්තට ඕකේ වාසියත් තියෙනවා. උද්ධමනය අඩු වෙලා පොලී අඩු වෙද්දී ඊට අනුරූපව අරමුදලේ ප්‍රතිලාභ අඩු වෙන්නේ නැහැ. මොකද එම පොලී අඩු වීමේ බලපෑම තියෙන්නේ අලුතෙන් ආයෝජනය කරන අරමුදල් කොටසට පමණයි.
මේ හේතුව නිසා වෙළඳපොළ පොලී අනුපාතික අඩු වුනත්, වැඩි වුනත් සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ ප්‍රතිලාභ ලොකුවට වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. පොලී අනුපාතික ඉහළ යද්දී අරමුදලට ලැබෙන්නේ ඊට වඩා බෙහෙවින්ම අඩු ප්‍රතිලාභයක්. පොලී අනුපාතික පහළ යද්දී අරමුදලට ඊට වඩා වැඩි ප්‍රතිලාභයක් ලැබෙනවා.
සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ සල්ලි ආයෝජනය කරලා ලැබිය හැකි ප්‍රතිලාභ මේ ආකාරයෙන් සීමා වීමට, අනෙක් හේතු අතර, අරමුදලේ විශාලත්වය ප්‍රධාන හේතුවක් බව පැහැදිලි ඇති. අරමුදලේ මුළු වත්කම් ප්‍රමාණය 2022 රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 14.5%ක්. පෙර අවුරුදු වල ඔය අගය තවත් වැඩියි. කොටස් වෙළඳපොළ මුළු වටිනාකමින් 90.8%ක්. 2018-2022 වසර පහ ඇතුළත කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළේ ගනුදෙනු වූ මුළු කොටස් ප්‍රමාණය (නැවත නැවත ගනුදෙනු වූ කොටස් සහ සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේම ගනුදෙනුද ඇතුළත්ව) මෙන් 133%ක්. පසුගිය වසරේ දායක මුදල් හා ආයෝජන ආදායම් වලින් එකතු වූ මුදල එම වසරේ රජය විසින් එකතු කරගත් මුළු ආදායම් බදු ප්‍රමාණයෙන් 89.3%කට සමාන මුදලක්. ප්‍රායෝගිකව මේ වගේ දැවැන්ත අරමුදලක වත්කම් වලින් වැඩි කොටසක් ආයෝජනය කරන්න වෙන්නේ භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර වලම තමයි.
සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට සාපේක්ෂව කුඩා වෙනත් විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල් වලට ඔය ප්‍රශ්නය නැහැ. හරියටම සීමාව දන්නේ නැතත් කිසියම් අවම සේවක පිරිසක් ඉන්න විශාල ආයතයකට එම ආයතනයේ සේවකයින් වෙනුවෙන් තමන් විසින්ම සේවක අර්ථසාධක අරමුදල් කළමනාකරණය කරන්න පුළුවන්. පෞද්ගලිකව මම සේවය කර තිබෙන ආයතන වලින් දෙකක්ම ඒ විදිහට එම ආයතන විසින්ම අර්ථසාධක අරමුදල් කළමනාකරණය කළා. මම හිතන්නේ අඩු වශයෙන් මෙවැනි අරමුදල් පණහක්වත් තිබෙනවා කියලයි.
රාජ්‍ය අංශයේම ලංකා බැංකුව, මහජන බැංකුව, විදුලිබල මණ්ඩලය, ටෙලිකොම් ආදී ආයතන මෙන්ම මහ බැංකුව විසින්ද එවැනි ආයතන වල සේවකයින්ගේ විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල් තමන් විසින්ම වෙනම කළමනාකරණය කර ගන්නවා. මගේ අදහස ජෝන් කීල්ස්, හේලීස් වැනි පෞද්ගලික සමාගම් සතුවද ඔවුන්ගේම විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල් තිබෙනවා කියන එකයි. මම වැරදි වෙන්න පුළුවන්. සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට වගේම මේ අනෙකුත් විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල් වලටද දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම බලපානවා.
ඔය වගේ සාපේක්ෂව කුඩා විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදලකට සේවක අර්ථසාධක අරමුදල විසින් නොගන්නා ආකාරයේ අවදානම් ගන්න පුළුවන්. එසේ කරමින් වැඩි ප්‍රතිලාභ ලබා ගන්න උත්සාහ කරන්න පුළුවන්. හැබැයි එසේ කිරීමෙන් පාඩු වීමේ අවදානමකුත් තිබෙනවා. හරිනම් සේවක අර්ථසාධක අරමුදල විසින් මෙවැනි වෙනත් අරමුදල් වල ප්‍රතිලාභ හා සසඳමින් තමන්ගේ කාර්යක්ෂමතාවය මැන බැලිය යුතු අතර එය පාරදෘශ්‍ය ආකාරයකින් කළ යුතුයි. ඇතැම් විට, මම දන්නේ නැතත්, එවැන්නක් වෙනවා විය හැකියි.
~ ඉකොනොමැට්ටා
RN
