ආශිකා බ්රාහ්මණ
කොළඹ LNW:නොබෙල් ත්යාගලාභී ආර්ථික විශේෂඥ ජෝසප් ස්ටිග්ලිට්ස් ඇතුළු ලොව ප්රමුඛ පෙළේ ආර්ථික විද්යාඥයින් පිරිසක්, දිට්වා සුළි කුණාටුවෙන් ඇති වූ විනාශයට මුහුණ දීම සඳහා ශ්රී ලංකාවේ ණය ගෙවීම් තාවකාලිකව අත්හිටුවන ලෙස ඉල්ලා තිබේ.
ශ්රී ලංකාවේ ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක “අපේ ඉතිහාසයේ විශාලතම හා වඩාත්ම අභියෝගාත්මක ස්වාභාවික ව්යසනය” ලෙස හැඳින්වූ මෙම සිදුවීමෙන් දිවයින පුරා පුද්ගලයින් 600 කට වැඩි පිරිසක් මිය ගිය අතර ලක්ෂ සංඛ්යාත නිවාස විනාශ වී ඇති බව තහවුරු වී තිබෙන පසුබිමක ශ්රී ලංකාව සම්බන්ධ පෙර අත්දැකීම් පාදක කරගෙන ඔවුන් මෙම ඉල්ලීම කර තිබේ.
2022 දී රජය ආපසු ගෙවීම් පැහැර හැරීමෙන් පසු ණයහිමියන් සමඟ දීර්ඝ සාකච්ඡාවලින් පසුව, පසුගිය වසරේ දී රටේ ඩොලර් බිලියන 9 (පවුම් බිලියන 6.8) ක ජාතික ණය ප්රතිව්යුහගත කරන ලදී. නමුත් ශ්රී ලංකාවේ බදු ගෙවන්නන් මත බර තිරසාර නොවන බව සංවර්ධන ක්රියාකාරීන් එකල අනතුරු ඇඟවීය.
සුළි කුණාටුවට පෙර, වාර්ෂික ආපසු ගෙවීම් රජයේ ආදායමෙන් 25% ක් පමණ වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන ලදී. එය ජාත්යන්තර හා ඓතිහාසික ප්රමිතීන්ට අනුව ඉහළ මට්ටමකි.
ඒ අනුව පාරිසරික විනාශයේ පරිමාණය සැලකිල්ලට ගෙන, රටේ ආපසු ගෙවීම් කළමනාකරණය කළ හැකි මට්ටමකට යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා නව ණය ප්රතිව්යුහගත කිරීමක් සඳහා ගෝලීය විශේෂඥයින් 120 දෙනෙකුගෙන් යුත් කණ්ඩායම උක්ත ඉල්ලීම කර ඇත.
ස්ටිග්ලිට්ස් සමඟ, අත්සන් කළ අය අතරට එක්සත් ජනපදයේ මැසචුසෙට්ස් ඇම්හර්ස්ට් විශ්ව විද්යාලයේ කීර්තිමත් ඉන්දියානු සංවර්ධන ආර්ථික විද්යාඥ ජයති ගෝෂ්, ආර්ජන්ටිනාවේ හිටපු ආර්ථික අමාත්ය මාටින් ගුස්මාන් සහ ධනවාදය සහ පරිසරය පිළිබඳ පුළුල් ලෙස කියවන ලද පොතක් වන ඩෝනට් ඉකොනොමික්ස් හි කතුවරිය වන කේට් රාවර්ත් ඇතුළත් එම කණ්ඩායමට ඇතුළත්ය.
“ශ්රී ලංකාව දැන් මෑත කාලීන සුළි කුණාටුව, පුළුල් ගංවතුර සහ නායයෑම් මගින් ඇති කරන ලද දරුණු ආර්ථික කම්පනයකට මුහුණ දී සිටින අතර එමඟින් යටිතල පහසුකම්, ජීවනෝපායන් සහ ආර්ථිකයේ ප්රධාන අංශවලට පුළුල් හානියක් සිදු වී තිබේ. මෙම පාරිසරික හදිසි අවස්ථාව, වත්මන් ණය ප්රතිව්යුහගත කිරීමේ පැකේජය මගින් නිර්මාණය කරන ලද අතිශය සීමිත මූල්ය අවකාශය අවශෝෂණය කර ගැනීමට සහ එය ඉක්මවා යාමට සූදානම්ව සිටී. ජාත්යන්තර මූල්ය අරමුදලෙන් අතිරේක බාහිර ණය දැනටමත් ලබාගෙන ඇති අතර, ව්යසනයේ බලපෑම් සමඟ කටයුතු කිරීම සඳහා තවත් ණය ලබා ගැනීමට ඉඩ ඇත. යනුවෙන් ඔවුන් පෙන්වා දෙයි.
මෙහිදී ශ්රී ලංකාවේ බාහිර ස්වෛරී ණය ගෙවීම් වහාම අත්හිටුවීම සහ නව තත්ත්වයන් යටතේ ණය තිරසාරභාවය යථා තත්ත්වයට පත් කරන නව ප්රතිව්යුහගත කිරීමක් ඔවුන් ඉල්ලා සිටියි.
පසුගිය මාසයේ සුළි කුණාටුව ඇති වූ දා සිට, ශ්රී ලංකා රජය ක්ෂණික අර්බුදයෙන් මිදීමට ඩොලර් මිලියන 200 ක හදිසි ණයක් ඉල්ලා තිබේ. නමුත් මෙම “වේගවත් මූල්යකරණ මෙවලම” යටතේ ගෙවීම් සාමාන්යයෙන් වසර තුනක් හෝ පහක් ඇතුළත ආපසු ගෙවනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරයි.
තවද දේශගුණික විශේෂඥයින්ගේ සන්ධානයක් වන World Weather Attribution හි විද්යාඥයින් පෙන්වා දී ඇති පරිදි ගෝලීය උණුසුම ශ්රී ලංකාවේ ගංවතුරේ බරපතලකම මෙන්ම මෑත සතිවල දැඩි ලෙස බලපෑමට ලක් වූ ඉන්දුනීසියාව සහ මැලේසියාව ඇතුළු අනෙකුත් ආසියානු රටවල ද උග්ර කිරීමට ඉඩ ඇති බවයි.
