තමන්ට නිෂ්පාදනය කර ගත හැකි හැම දෙයක්ම තමන් විසින්ම හදා ගන්නවා කියන එක ඉතාම අකාර්යක්ෂම වැඩක් වගේම ඉතාම පසුගාමී අදහසක්. මේ වගේ දෙයක් ගැන කවුරු හෝ හිතනවානම් එය ශිෂ්ඨාචාරයේ ආරම්භයට ආපසු යාමක්. මෙය ධනවාදී අදහසක් නොවනවාක් මෙන්ම අඩු වශයෙන් මාක්ස්වාදී හෝ සමාජවාදී අදහසක්වත් නෙමෙයි. ධනවාදය වගේම මාක්ස්වාදය පදනම් වන්නේත් විශේෂීකරණය මත පදනම් වූ සාමූහික නිෂ්පාදනය මතයි.
ගෙවතු වගාව නරක දෙයක් නෙමෙයි. විනෝදාංශයක් ලෙස ගෙවතු වගාවට කැමති අය බොහෝ දෙනෙක් ඉන්නවා. ඒ විනෝදාංශයේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට තමන්ගේ පරිභෝජනයට අවශ්‍ය ආහාර බෝග වලින් යම් ප්‍රමාණයක් ලැබෙන්නත් පුළුවන්. හැබැයි එහෙමයි කියලා ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියක් විදිහට හැමෝම තම තමන්ගේ පරිභෝජනයට අවශ්‍ය ආහාර බෝග ගෙදරම හදා ගන්න එක ප්‍රවර්ධනය කිරීම අන්තිම පසුගාමී වැඩක්. මොකද ගෙවතු වගාවේ වාසි තිබුනත්, එහි ආවස්ථික පිරිවැයක්ද තිබෙනවා.
අපි හිතමු කාට හෝ කෙනෙකුට කිසියම් අත්කම් භාණ්ඩයක් හැදීමේ කුසලතාවයක් තිබෙනවා කියලා. එවැනි කෙනෙක් ගෙවතු වගාව සඳහා යොදවන කාලය ඒ අත්කම් භාණ්ඩය හැදීම වෙනුවෙන් යොදවලා, අත්කම් භාණ්ඩය විකුණා ලැබෙන මුදලින් තමන්ට අවශ්‍ය ආහාර මිල දී ගන්න එක ගෙවතු වගාව වෙනුවෙන් කාලය වැය කරන එකට වඩා වාසිදායක වෙන්න පුළුවන්.
මේ කරුණ රටකටත් අදාළයි. කිසියම් භාණ්ඩයක් රට ඇතුළේ නිෂ්පාදනය කළ හැකි වූ පමණින්ම එසේ කිරීම කළ යුතු හොඳම දෙය වන්නේ නැහැ. ඇමරිකාව ලංකාවෙන් ඇඟලුම් ආනයනය කරන්නේ මේ ඇඟලුම් ඇමරිකාව ඇතුළේ හදාගන්න බැරි නිසා නෙමෙයි. ඒ සඳහා අවශ්‍ය ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය වගේම තාක්ෂණයත් ඇමරිකාවේ තිබෙනවා. හැබැයි ඇමරිකාවේ තිබෙන ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය ඇඟලුම් හදන්න නොයොදවා ඊට වඩා ඵලදායී දෙයක් වෙනුවෙන් යොදවා, ඇඟලුම් ලංකාවෙන් ආනයනය කරන එක ඇමරිකාවට වාසියි.
මේ කරුණ ලංකාවටත් අදාළයි. ලංකාවේ හදාගත යුතු හැම දෙයක්ම ලංකාවේම හදා ගැනීම ලංකාවේ පැත්තෙන් හොඳම දෙය නෙමෙයි. ලාබෙට මිල දී ගත හැකි දේ ආනයනය කිරීම රට ඇතුළේ ඒ දේවල් හදන්න ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය නාස්ති කරනවාට වඩා වාසියි. එහෙම කළ පමණින් ලංකාවට විදේශ විණිමය හිඟයකට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ නැහැ. මොකද විදේශ විණිමය රටට එන එකම ක්‍රමය භාණ්ඩ අපනයනයනම්, ආනයන වෙනුවෙන් වැය කළ හැක්කේ අපනයන කර උපයන විදේශ විණිමය පමණයි.
හැබැයි ඉහත කරුණ සත්‍ය වන්නේ විණිමය අනුපාතය නිදහසේ තීරණය වනවානම් පමණයි. මොකද රටට ඩොලර් එන තරමට ඩොලර් රටින් යන්නේ නැත්නම් රට ඇතුළේ ඩොලර් ඉතුරු වෙනවා. ඩොලර් වලට ඉල්ලුම අඩු වෙනවා. ඩොලරයේ මිල පහළ යනවා. ආනයන ලාබ වී ආනයන ඉහළ ගොස් ඉතුරු වූ ඩොලර් රටෙන් එළියට යනවා. අනෙක් අතට ආනයන ඉල්ලුම වැඩිනම් ඩොලරයේ මිල ඉහළ ගිහින් ආනයනික බඩු වල මිල ඉහළ යනවා. ආනයනික බඩු තව දුරටත් ලාබ නැති නිසා ඉල්ලුම අඩු වී ඩොලර් රටෙන් එළියට යන එක පාලනය වෙනවා.
රටකට ඩොලර් එන්නේ භාණ්ඩ අපනයනය කිරීමෙන් පමණක් නෙමෙයි. සේවා වෙළඳාමෙන්ද රටට ඩොලර් එනවා. ඒ වගේම, ඩොලර් එළියටත් යනවා. භාණ්ඩ අපනයනය කිරීමෙන් ලැබුණත්, සේවා අපනයනය කිරීමෙන් ලැබුණත් ලැබෙන ඩොලර් වල වෙනසක් නැහැ. ඒ නිසා, විණිමය අනුපාතය පාවෙන්න ඉඩ දී ඇති විටක ඔය වෙළඳපොළවල් දෙකම එකට සමතුලිත වෙනවා මිසක් වෙන වෙනම සමතුලිත වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, සේවා ගිණුමේ ඩොලර් අතිරික්තයක් තිබේනම් වෙළඳ ගිණුමේ ඊට සමාන හිඟයක් තිබීමේ කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැහැ. ගිණුම් දෙක එකට ගත් විට සමතුලිත වෙනවානම් මේ එක් එක් ගිණුම සමතුලිත කරන්න උත්සාහ කළ යුතු නැහැ.
ලංකාවට සාමාන්‍යයෙන් සේවා වෙළඳාමේදී සාපේක්ෂ වාසියක් තිබෙනවා. ලාංකිකයින් සේවා නිෂ්පාදනයේදී වඩා කාර්යක්ෂමයි. භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයේදී ඒ කාර්යක්ෂමතාවය නැහැ. ඒ නිසා, දිගින් දිගටම ලංකාවේ වෙළඳ ගිණුමේ හිඟයක් තිබුණත් සේවා ගිණුමේ තිබෙන්නේ අතිරික්තයක්.
රටකට විදේශ විණිමය එන්නෙත්, රටෙන් විදේශ විණිමය එළියට යන්නේත් භාණ්ඩ හෝ සේවා වෙළඳාම් හරහා පමණක් නොවෙයි. රටට විදේශ විණිමය එන හා රටෙන් පිටට විදේශ විණිමය යන තවත් ක්‍රම ගණනාවක් තිබෙනවා. මේ විදිහට රටට එන හා රටෙන් යන විදේශ විණිමය ජංගම ගිණුමේ හෝ මූල්‍ය ගිණුමේ සටහන් වෙනවා. ජංගම ගිණුමේ සටහන් වන්නේ ආපසු නොයන සේ රටට එන විදේශ විණිමය. එසේ නැත්නම් ආපසු නොඑන සේ රටින් යන විදේශ විණිමය. භාණ්ඩ හා සේවා වෙළඳාමෙන් ලැබෙන හෝ අහිමි වන විදේශ විණිමය සටහන් වෙන්නේ ජංගම ගිණුමේ. මෙයින් වෙනස්ව, මූල්‍ය ගිණුමේ සටහන් වන්නේ පසුව ආපසු යාමට නියමිත හෝ පසුව ආපසු ඒමට නියමිත විදේශ විණිමය. උදාහරණයක් විදිහට විදේශ ණය හා ආයෝජන.
රටක ජංගම ගිණුමේ අතිරික්තයක් තිබෙනවානම් ඒ රටට තමන්ගේ විදේශ විණිමය අතිරික්තය රටින් පිට ආයෝජනය කර අනාගතයේදී ආදායම් උපදවන්න පුළුවන්. ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් තිබෙනවානම් සිදු වෙන්නේ ඒ හිඟය පියවෙන තරමට විදේශ ණය ගන්න. විදේශ ණය වැඩි වන තරමට අනාගතයට විදේශ විණිමය වියදම්ද වැඩි වැඩියෙන් එකතු වෙනවා.
කාලයක සිටම ලංකාවේ ජංගම ගිණුමේ තිබෙන්නේ හිඟයක්. ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් නොතිබුනානම් ආනයන වියදම අපනයන ආදායමට වඩා වැඩි වීම ලංකාවට ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නැහැ. මොකද හිඟය පියැවීමට අවශ්‍ය පමණ විදේශ විණිමය රටට එන මාර්ගයක් තිබෙනවා. එසේ රටට එන විදේශ විණිමය නැවත රටින් එළියට යන්නේ නැහැ. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ උදාහරණයක්.
අපනයන ආදායමට වඩා ආනයන වියදම වැඩි වීමේ කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැතත්, සමස්තයක් ලෙස රටට එන ඩොලර් වලට වඩා වැඩි ඩොලර් ප්‍රමාණයක් රටෙන් එළියට යනවානම් එතැන පැහැදිලි ප්‍රශ්නයක් තිබෙනවා. ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් තිබෙනවා කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ මේකයි.
දිගින් දිගටම රටට එන ඩොලර් වලට වඩා වැඩි ඩොලර් ප්‍රමාණයක් රටෙන් එළියට යනවා කියන එක වෙන්න බැරි දෙයක්නේ. මොකද එළියට යන්නනම් ඩොලර් රටට ඇවිත් තියෙන්න ඕනෑ. එහෙම නැතුව ඩොලර් මහ පොළොවෙන් මතු වෙන්නේ නැහැනේ. ඒ නිසාම, ඩොලර් රටට එන යම් ක්‍රමයක් නැතුව දිගින් දිගටම ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් තියෙන්නත් බැහැ. දිගින් දිගටම ලංකාවේ ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් තියෙන්නේ දිගින් දිගටම විදේශ ණය ලෙස රටට ඩොලර් එන නිසයි. එහෙම නැත්නම් ප්‍රාග්ධන ආයෝජන ලෙස හෝ වෙන ක්‍රමයකට මූල්‍ය ගිණුමට ඩොලර් එන නිසයි. මූල්‍ය ගිණුමට ඩොලර් එන්නේ නැත්නම්, ජංගම ගිණුමේ හිඟයත් නැති වෙලා යනවා. ඒ එක්කම ඩොලර් ප්‍රශ්නයත් නැති වෙනවා.
මූල්‍ය ගිණුමට දිගින් දිගටම ඩොලර් එනවානම්, එසේ එන තාක් කල්, ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් නඩත්තු කරන්න පුළුවන්. හැබැයි මෙය ජංගම ගිණුම සමතුලිතව තියාගෙන වෙළඳ ගිණුමේ හිඟයක් නඩත්තු කරනවා වගේ වැඩක් නෙමෙයි. මූල්‍ය ගිණුමට එන ඩොලර් කවදා හෝ ආපසු යනවා. ඒ විතරක් නෙමෙයි. මූල්‍ය ගිණුමට එන හැම ඩොලරයක්ම රටේ බැරකමක් වෙනවා. රටේ බැරකම් ඉහළ යද්දී ඊට අනුපාතිකව වාර්ෂිකව ගෙවිය යුතු පොලී වියදම්ද ඉහළ යනවා. මේ පොලී වියදම් රටින් එළියට යන්නේ නැවත ආපසු එන්න නෙමෙයි. ඒ නිසා, ඒවා සටහන් වෙන්නේ ජංගම ගිණුමේ. අවසාන ප්‍රතිඵලය ජංගම ගිණුමේ හිඟය ඉහළ යාමයි.
කලින් ලිපියක කතා කළ පරිදි, 1956 සිටම ලංකාවේ රජය ආදායම ඉක්මවා වියදම් කරමින් සිටිනවා. ඒ නිසා, අයවැය හිඟය පියවන්න ණය ගන්න වෙනවා. මේ වැඩේට විදේශ ණය අරගන්නවා කියන්නේ මූල්‍ය ගිණුමට සල්ලි එනවා කියන එක. මූල්‍ය ගිණුමට සල්ලි එද්දී අනික් පැත්තෙන් ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් ඇති වෙනවා. ඒ වගේම, රටේ බැරකම් ඉහළ යාම නිසා අනාගතයේ ජංගම ගිණුම මත පීඩනයක්ද ඇති වෙනවා. එහිදී ඩොලරයේ මිල ඉහළ දමන්න වෙනවා. 1956න් පසුව ලංකාවේ ජංගම ගිණුමේ අතිරික්තයක් තිබී ඇත්තේ 1965 හා 1977 වසර වලදී පමණයි. එම වකවානු වල ඩොලරයේ මිල එකවර විශාල ලෙස ඉහළ ගිය බවත් මතක තබා ගත යුතුයි. පහත පළමු රූප සටහනේ තිබෙන්නේ මෑත වසර වලදී ලංකාවේ ජංගම ගිණුමේ ශේෂයයි. ශේෂයක් කිවුවට හිඟයන්ම තමයි!
ජංගම ගිණුමේ මේ හිඟය හැදෙන්නේ කොහොමද?
පළමුව, ලංකාවේ ආනයන අපනයන අතර පරතරයක් තිබෙනවා. වෙළඳ හිඟය කියන්නේ එයට. මේ විදිහට වෙළඳ හිඟයක් තිබීම ඒ හේතුව නිසාම ප්‍රශ්නයක් නොවන බව මම කිවුවනේ. හැබැයි ප්‍රශ්නයක් නොවෙන්නනම් ඩොලර් රටට එන වෙන මාර්ගයක් තිබිය යුතුයි. ලංකාවේ වෙළඳ ගිණුමේ හිඟයක් තිබුණත් සේවා ගිණුමේ අතිරික්තයක් තිබෙනවා. එයින්ද නොපියැවෙන කොටස ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින්ද පියැවෙනවා. හැබැයි මේ සියල්ලටම අමතරව ලංකාවේ විදේශ බැරකම් වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ලෙස විශාල මුදලක් රටින් එළියට යනවා. ඒ කොටස වසරින් වසර ඉහළ යනවා. රටේ ඩොලර් හිඟයට මේ හේතුව කොයි තරම් දුරට බලපානවාද කියන එක සාකච්ඡා වී තිබෙන්නේ ඉතා අඩුවෙන්. ඇත්තටම කියනවානම් සාකච්ඡා වී නැති තරම්!
පහත දෙවන රූප සටහනෙහි පෙනෙන්නේ රටේ විදේශ බැරකම් සඳහා ප්‍රතිලාභ ලෙස වාර්ෂිකව රටින් පිටට යන ඩොලර් ප්‍රමාණයයි.
මේ ආකාරයෙන් රටේ විදේශ බැරකම් සඳහා ප්‍රතිලාභ ලෙස වාර්ෂිකව රටින් පිටට ගිය ඩොලර් ප්‍රමාණය රටේ ඉතිරි වුනානම් ජංගම ගිණුමේ ශේෂය මොන වගේ වෙයිද?
පහත තෙවන රූප සටහනින් පෙනෙන්නේ බැරකම් සඳහා ප්‍රතිලාභ ලෙස වැය වුනු කොටස ඉවත් කිරීමෙන් පසු ජංගම ගිණුමේ ශේෂයයි. 2001-2003 කාලයේදීත්, 2018දී හැර 2015-2019 අතර කාලයේදීත් මෙම කොටස අතිරික්තයක්. ඒ කියන්නේ, එකතු වී තිබුණු පැරණි බැරකම් වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ගෙවන්නට සිදු නොවුනානම් මෙම වසර වලදී විදේශයන්ට ණය වනවා වෙනුවට තිබෙන ණය වලින් කොටසක්ද ගෙවා දැමිය හැකිව තිබුණු බවයි.
මෙයින් කරුණු කිහිපයක්ම පැහැදිලි වෙනවා. පළමුව, රජයේ අයවැය හිඟය පාලනය වී ඇති හා විණිමය අනුපාතය නිදහසේ තීරණය වී ඇති වකවානු වල පැරණි විදේශ බැරකම් සඳහා ප්‍රතිලාභ ගෙවීම හැර අනෙකුත් සියළු විදේශ විණිමය අවශ්‍යතා සඳහා ප්‍රමාණවත් තරම් ඩොලර් රටට පැමිණ තිබෙනවා. ඒ නිසා, පැරණි ණය හා පොලී ගෙවීමට හැර අළුතින් විදේශ ණය ගන්න අවශ්‍ය වී නැහැ.
දෙවනුව, එම තත්ත්වය යටතේ වුවද, පැරණි විදේශ බැරකම් වලට පොලී එකතු වීම නිසා විදේශ බැරකම් තව දුරටත් සැලකිය යුතු තරමින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. විණිමය අනුපාතය තව දුරටත් අවප්‍රමාණය වීමට ඉඩ හැරියේනම් ජංගම ගිණුම සමතුලනය කර ගත හැකිව තිබුණු බවද මෙයින් ගම්‍ය වෙනවා. එසේ වුනානම්, ණය ගැනීමේ ප්‍රශ්නයක් ඇති වන්නේ නැහැ.
ඩොලර් හිඟය කියා කියන්නේම වැරදි විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය නිසා හදාගත් ප්‍රශ්නයක්! ඔඩොක්කුවේ දමාගත් අහක යන නයෙක්!!
UN
