ගී ඇසුර 27
නුවර කලාවියේ හැදී වැඩුණු මහින්ද චන්ද්‍රසේකර කොළඹ ආවෙ විශ්වවිද්‍යාල අධ්‍යාපනය සඳහා. ඔහු 1975/79 කාලයේ කොළඹ සරසවියෙන් සිප්සතර ලැබ උපාධිය හිමිකරගෙන සරසවියෙන් නික්මුණත් කොළඹින් පිටමං වෙන්නට හිතුවෙ නැහැ. ඒකට බොහෝ හේතු කාරණා තිබුණා. උපාධිධාරියෙකු වුණත් රැකියාවක් නැතිකම නිසා ජීවත්වීම සඳහා මුදල් හොයා ගන්නට කුමක් හෝ කළ යුතු වුණා. ඔය කාලෙ තමා “මාර්ග ආයතනයෙ” සමාජ සමීක්ෂණ සඳහා උපාධිධාරීන් බඳවා ගන්නවාය කියන තොරතුර ලැබුණෙ. ඒ අනුව මහින්ද චන්ද්‍රසේකර ඇතුළු උපාධිධාරීන් 18 දෙනෙක් මේ සමීක්ෂණ කණ්ඩායමට එකතු වුණා.
මුලින්ම ඔවුන්ට සමීක්ෂණය සඳහා යන්න සිදුවුණේ පුත්තලම් දිස්ත්‍රික්කයෙ පහරිය කියන ගමට. යන්න තියෙන්නෙත් කැලේ පාරක. මඟ දිගට අලි එහෙමත් ඉන්නවා. බණ්ඩාරනායක ආණ්ඩුව කාලෙ හදපු වැවක් තිබුණත් ගම්මුන්ට වතුර නැහැ. ගමෙන් එහා මායිමෙ විල්පත්තු කැලෑව. ගම්මු ජීවත්වුණේ දඩයම් කරල. ඒක වෙනම අත්දැකීමක්. ඊට පස්සෙ පුත්තලම් දිස්ත්‍රික්කයෙම වනාතවිල්ලුව ආසන්නයෙ එළුවන්කුලම ගම්මානයට යන්න සිදුවුණා. හරිම දුෂ්කරයි. වතුර නෑ. මේ පිරිස ගියෙත් ජල ව්‍යාපෘතියකට අදාළ තොරතුරු සමීක්ෂණයකට. උපාධිධාරී කණ්ඩායමේ 18 දෙනාම නතර වුණේ ගමේ පල්ලියෙ. එතකොට පියතුමාවත් එහෙ හිටියෙ නැහැ. පල්ලියෙ ශාලාවෙම නතර වෙලා උයාපිහාගන්න වුණෙත් ඔවුන්ටමයි. ගිය දවසට පහුවෙනිදම සමීක්ෂණ කටයුතු පටන් ගත්ත. එතකොටයි දැනගත්තෙ ඒ ගමේ ඉන්නෙ දෙමළ සහ මුස්ලිම් පවුල් විතරයි කියල. ඒ අයටත් සිංහල තේරෙන්නෙ නැහැ. මේ අර්බුදය මාර්ග ආයතනයට දැනුම් දුන්නම භාෂා පරිවර්තකයන් ලෙස තරුණ ළමයින් 18 දෙනෙක් ලබා දීල තිබුණ. ඒ අය පුත්තලම මහා විදා්‍යාලයෙ උසස් පෙළ ප්‍රතිඵල අපේක්‍ෂාවෙන් හිටපු සිසුන් පිරිසක්.
ගෘහ මූලික ලැයිස්තු අනුව කණ්ඩායම් බෙදිල සමීක්ෂණ කටයුතු වහාම ආරම්භ කෙරුණා. එළුවන්කුලම ගමේ ඒ මිනිස්සු හරිම අහිංසකයි. එක පැත්තකින් වන සතුන්ගෙන් පීඩා විඳින ඔවුන් අනෙක් පැත්තෙන් සොබාදහමෙ අකාරුණික බවෙන් පීඩා වින්දා. ජීවත්වීම සඳහා කරගෙන ගියේ දුෂ්කර අරගලයක්. දිවයිනේ අඩුම වර්ෂාපතනයක් ලැබෙන කලාපය ලෙස හැඳින්වෙන මරිච්චිකට්ටුව තිබුණෙත් එළුවන්කුලමට උතුරින්.
දැන් මෙතැන සමීක්ෂණ කණ්ඩායමෙ 36 දෙනෙක් ඉන්නවා. ඉවුම් පිහුම්වලට උවමනා හාල්, සිල්ලර, එළවළු මිලදී ගන්න පුත්තලම නගරයට යන්නට ඕන. ඒ යන්නෙ සති අන්තයට. ආයතනයෙන් ඒ සඳහා එවන ජිප් රථයෙන් යන්න පුළුවන් පස් හය දෙනෙකුට විතරයි. ඒත් ඊට වැඩි පිරිසක් වාහනයට එල්ලෙන්නෙ අර වනගත ජිවිතයෙන් මොහොතකට හරි අත්මිදෙන්න. ඒකත් අමුතු ආස්වාදනීය චාරිකාවක්.
එළුවන්කුලමෙ මුස්ලිම් තරුණියන් එළි පහලියට ආවෙ කලාතුරකින් වුණත් පුත්තලම නගරයේ මුස්ලිම් තරුණියන් මඟතොට දැකීම සුලභ දසුනක් වුණා. මරතෝණ්ඩි රටාවලින් ඔවුන්ගෙ දෑත් සැරසුණු අසිරිය ඉඳහිට දකින්නත් මේ තරුණයන්ගේ උකුසු ඇස් සූක්‍ෂම නොවුණා නෙවෙයි. නගරයේදී අර තරුණ පිරිස “කොලු කමට” සිය ලිපින ලියූ තුණ්ඩු කෑලි ඔවුන් ඉදිරියේ බිම දානවා. ඒත් අර මුස්ලිම් තරුණියන් බිම බලාගෙන සිනාසෙමින් පැළලි වැටට මුවා වී යනවා විනා ඒවාට ප්‍රතිචාර දක්වා තිබුණේ නෑ.
මහින්ද චන්ද්‍රසේකරත් මේ නාඳුනන මුස්ලිම් සංස්කෘතියෙ වෙනස තේරුම් ගන්නට උත්සාහ දරමින් හිටිය. ඒක තේරුම් ගැනීමක් වගේම විඳීමක්. කොහොම හරි ඔය සමීක්ෂණය මාස එකහමාරකින් විතර අවසන් වුණා. ඔහුට ගුරුපත්වීමක් ලැබුණෙ ඊළඟ අවුරුද්දෙ. ඒ, අම්පාර පානම මහා විද්‍යාලයට. නවතින්න වුණේ පොතුවිල්වල මුස්ලිම් සංස්කෘතික පරිසරයක. මධ්‍යාහ්නයේදී මුස්ලිම් මස්ජිද්වලින් ඇසෙන උච්ච ස්වරයේ ගායනා විලාසය ගැන ඔහු තුළ ඇතිවුණේ ලොකු කුතුහලයක්.
අල්ලාහු අක්බර් – අල්ලාහු අක්බර්
අෂ්හදු අන් ලා ඉලාහ ඉල්ලල්ලා
අෂ්හදු අන්න මුහම්මදුර් රසූලුල්ලා
පොතුවිල් ගමේ විශ්‍රාම ගිය ග්‍රාමසේවා නිලධාරීවරයෙකු වූ අබූබක්කර් එහි වගතුග ඔහුට කියා දුන්නා.
“ඔය ඇහෙන්නෙ වාංගු. අපි කතා කරද්දි කියන්නෙ බාංගු කියල. එයින් කියවෙන්නෙ දැන් යාච්ඥාවට වෙලාව හරි. දෙවියන් උදෙසා වූ යාච්ඥාවට එන්න කියලයි.”
වාංගු කියන්නෙ යාච්ඥාව සඳහා කෙරෙන ආරාධනයක්. මහින්දටත් මේක අහං ඉන්න ආසයි. හරියට පිරිත් වගේ.
පොතුවිල්වල කාන්තාවන්ගෙ මරතෝණ්ඩිය රටා අත්වල විතරක් නෙවෙයි මූණෙත් දකින්නට පුළුවනි. මහින්දගෙ තවත් මුස්ලිම් යාළුවෙක් කියල දීල තිබුණා ගෑනු ළමයින්ගේ “බායි” කලිසම ගැන සහ “මුන්දානිය” ගැන. මුන්දානිය දාන්නෙ වැඩිවිය පත්වූ ගෑනු දරුවො. ඔහු දුටු තවත් සුලභ දසුනක් තමයි ළමයි පාරවල් දිගේ එළුවො දක්කගෙන යන ආකාරය. ඒක සමූහ චිත්‍රයක් වගේ. ඒත් මුන්දානිය දාපු ගෑනු ළමයි ඔවුනතර දකින්නට ලැබුණේ නෑ.
නියපොත්තක් වගේ අහසේ දිලෙන රාමළාන් නව සඳ දැකීමෙන් ඇරඹෙන උපවාස සමය ගැනත්, කාන්තාවන්ට හිමි ගෞරවය මේ සමයේ ඉහළින්ම ලැබෙන බවත් ඔහු තවත් මුස්ලිම් මිතුරන්ගෙන් දැනගත්තා. අසල්වැසියාගෙ සංස්කෘතිය දෙස දයාර්ද්‍ර බැල්මක් හෙළන ගී නිර්මාණයකට අවශ්‍ය උත්තේජනය මහින්ද චන්ද්‍රසේකර ලබන්නෙ ඔය අත්දැකීම් සමුදාය එක්ක. ඒ හැඟීම ඔහු පද පෙළකට ගොනු කළා.
මරතෝණ්ඩිය රටා අඳී අතේ කැකුළු හිතේ
මොට්ටැක්කිලි තිරෙන් වැසී රටා වැළපෙතේ
මූක්කුතෝඩි තිරුවංගල් එළියට අත වනනා
රාමළාන් සඳ බලන්න එන්න පාතිමා
ඔය ගීතය කවි 3ක් විදියට මුලින්ම ලියවෙන්නෙ 1985 දි විතර.
ශ්‍රී ලංකා ගුවන් විදුලි සංස්ථාවෙ රජරට සේවයේ පාලක විදියට ස්වර්ණ ශ්‍රී බණ්ඩාර ඉන්න කාලෙ තමයි සංගීතවේදී ගුණදාස කපුගේ එහි සංගීත අංශයේ ප්‍රධානියා විදියට පත්වෙලා ආවෙ. කපුගේගෙ අගය වටහා ගත්තු ස්වර්ණ ශ්‍රී ඔහුට ලොකු පිළිගැනීමක් ලබා දුන්නා. කපුගේ කේන්ද්‍ර කරගෙන නිර්මාණශීලී පිරිවරකුත් එතන ගොඩනැගුණා. මහින්ද චන්ද්‍රසේකර ඇතුළු යොවුන් නිර්මාණකරුවන්ටත් ඒ කාලෙ රජරට සේවය හොඳ තෝතැන්නක්. “පිලේ පැදුර” වගේ වැඩ සටහන්වලට තොරතුරු හොයා දෙන්න, “සංහිඳ” වගේ වැඩ සටහන්වලට දායක වෙන්න ඔහුත් බොහොම කැමැත්තෙන් යනව. ජයතිලක බණ්ඩාර, කරුණාරත්න දිවුල්ගනේ, ප්‍රේමරංජිත් විජේවික්‍රම වගේ තව බොහෝ පිරිසක් ස්වර්ණ ශ්‍රී ලා, කපුගේලා එක්ක ඇසුරට වැටීමෙන් සිය නිර්මාණ ජීවිත වලටත් බොහෝ දේ උකහා ගත්තා.
ඉතින්, මහින්ද චන්ද්‍රසේකර නිවාඩු පාඩු වෙලාවක ගෙදර ආවම මුස්ලිම් සංස්කෘතිය කේන්ද්‍ර කරගෙන ලියූ අර ගීතය කරුණාරත්න දිවුල්ගනේට දීල තිබුණා. ඔහු එය සංගීතවත් කරන්න බාරදීල තිබුණෙ ගුණදාස කපුගේට.
ඔහොම මාසයක් විතර ගියා. දිවුල්ගනේ මුණ ගැහුණම මහින්ද චන්ද්‍රසේකර සිය ගීය ගැන විමසුවා.
“අනේ, කපුගේ ඒක තියන් ඉන්නවා. තාම නැහැ ආරංචියක්.”
තවත් මාසයක් දෙකක් ගියා. කපුගේට ඕන වුණේ කල් අරගෙන ඒ ගීයට උචිතම සංගීත නිර්මාණය කරන්න. ඔය කාලෙ මොනව හරි විශේෂ සංගීත කටයුත්තක් තියෙනව නම්, කපුගේ සිය සමීප සහෘදයන් කීප දෙනෙක් අනුරාධපුර ගෙදරට කැඳවගෙන තමයි අවශ්‍ය පෙර සූදානම කරන්නෙ. ජයතිලක බණ්ඩාර, ප්‍රේමරංජිත් විජේවික්‍රම, කරුණාරත්න දිවුල්ගනේ ඇතුළු සංගීතකාමී සහෘදයන් ඒ විදිහට එකතු වෙනවා.
දවසක් ප්‍රේමරංජිත්ට එහෙම ආරාධනාවක් ලැබුණා. ගෙදර ගියාම ආ ගිය තොරතුරු කතා කරල අනිවාර්ය සාධකයක් වුණු මධු සාදයටත් හවුල් වෙන්න වුණා.
“සිංදුවක් හදන්න තියෙනවා රංජි”
ඔහු සර්පිනාව අරන් දිවුල්ගනේ දීල තිබූ අර ගී පද මාලාවට තනුවක් දාන්න පටන් ගත්තා.
වාංගු හඬ පූජාවේ තුන්යමටම ඇහෙනා
තාංගු දෙයි හීන් දුකක් හිත ළඟ ගුලි ගැහිලා
වචන ටිකට තනුවක් දැම්මත් ගීතයේ ආමුඛ සහ අන්තර් සංගීත ඛණ්ඩ සම්පූර්ණ කරගන්න තරම් අදහසක් ආවෙ නැහැ.
“හරි යන්නෙ නෑ රංජි”
ඔහු ගීතය පැත්තකින් තියල වීදුරුව අතට ගත්තා. ඊට පස්සෙ රෑ වෙනකල්ම වෙනත් කරුණුකාරණා ගැන අල්ලාප සල්ලාපයේ යෙදිල හිටිය. පසුදින උදේ ඉඳන් කපුගේ තමන්ගෙ සියලු කාරණා කටයුතු කළේ අලුතෙන් හදපු තනුවට අර ගී පද මුමුණමින්.
කාංසියට පැළලි වැටේ කවුළු දොරෙන් එබිලා
හීන් සැරේ ගෙට යනවද හිත දොරකඩ තියලා
කපුගේ නාන කාමරේදි සිවුරුහන් බාමින් හිටියෙත් ඔය ගීතය. එහි ආමුඛ සංගීත කණ්ඩය ඔහුගේ හිතට ආවෙ ඒ වෙලාවෙ. නෑම අවසන් කොට ලහි ලහියේ ආ ඔහු සර්පිනාව වයමින් අදාළ සංගීත ඛණ්ඩය නිර්මාණය කළා.
“ලියා ගනිං මේක….”
ප්‍රේමරංජිත් විජේවික්‍රම එහි ස්වර ප්‍රස්තාර ටික කඩදාසියක සටහන් කළා. උතුරු ඉන්දීය සංගීතයේ එන “ටප්පා” නම් වූ ශාස්ත්‍රීය ගායනා ඇසුරු කරගෙන තමයි එහි ස්වර රචනා වුණේ. ඒක මෝගල් අවධියේ ඔටුවන් පදින්නන්ගේ ගායනාවලින් විකාශය වූ විලාසයක්.
ඊට ආසන්න දවසක තමයි ගුණදාස කපුගේගෙ උපන්දින සමරුව යෙදිල තිබුණෙ. හරියටම අගෝස්තු 07 වෙනිදා. එදා ඔහුගේ අනුරාධපුරයේ නිවසට කරුණාරත්න දිවුල්ගනේත් ඇවිත් හිටිය. කපුගේ සර්පිනාව අරන් ඇවිත් දිවුල්ව වාඩිකරවගත්තා.
“මචං, අපි අර සිංදුව බලමු”
කරුණාරත්න දිවුල්ගනේවත් ළඟින් තියාගෙන කපුගේ ගීතයේ කොටසින් කොටස ගයමින් සංගීත සංරචනාව සම්පූර්ණ කළා.
එළු රෑනේ වැලි පාරේ පිය සටහන් මකලා
මුන්දානිය ගෙල එතුණා නුඹ ගෙයි සිර කරලා
පාට පාට සමනලියන් පැළලි වැටෙන් දකිනා
හීන වඩන හිත් ගොමුවේ කදුළු මලක් පිපුණා
පැළලි වැටට මුවා වී සිටින මුස්ලිම් යුවතියන්ගේ විචිත්‍ර සිහිනමය කල්පනා සහ ඔවුන්ගේ විලාසිතා ලාවණ්‍යය තුරුණු සිත් තුළ සිරවී ඇති ආකාරය ගීත රචක මහින්ද චන්ද්‍රසේකර චිත්‍රණය කරල තිබුණෙ එහෙම. සර්පිනා, තබ්ලා, වයලීන වගේ වාද්‍ය භාණ්ඩ යොදා ගනිමින් මේ ගීය මුලින් පටිගත කළේ රජරට සේවයේ සරල ගී වලට. දිවුල්ගනේගෙ නැවුම් හඬ සමඟ සහෘදයන් ගීතය මුලින් වැළඳගත්තේ එතැනින්. පස්සෙ කාලෙ බොරැල්ලේ ජෝ නෙත් ශබ්දාගාරයෙදි මේ ගීතය නැවත පටිගත කරල නුගේගොඩ නෙකෝ ශබ්දාගාරයේදි දිවුල්ගනේ අලුතින් ඊට හඬ මුසු කළා. කපුගේ මේ පටිගත කිරීමෙදි එහි සංගීත සංයෝජනය තවත් පොහොසත් කරන්න පියවර ගත්තා. මුස්ලිම් සංස්කෘතිය පිළිබිඹු කිරීමට උචිත නාද වර්ණ ගැන කල්පනා කළ ඔහු අරාබි සංගීතයේ උපයෝගී කරගන්නා සාම්ප්‍රදායික භාණ්ඩයක් වූ “රබාබ්” නාදය ප්‍රතිරාවය කිරීම සඳහා යොදා ගත්තේ බැංජෝ සංගීත භාණ්ඩයයි. එය වාදනය කළේ ප්‍රවීණ වාද්‍ය ශිල්පී ඇන්තනි සුරේන්ද්‍ර.
සිංග්ලංකා නිපැයුමක් ලෙස ජනගත වූ කරුණාරත්න දිවුල්ගනේගෙ “ඇසට අසුවන මායිමේ” කැසට් පටයෙන් සහ සංයුක්ත තැටියෙන් අපි අදත් අහන්නේ ඒ පටිගත කිරීමයි. එය ශ්‍රී ලංකාවේ මුස්ලිම් සංස්කෘතිය විචිත්‍ර ලෙස චිත්‍රණය කළ ගීයක් ලෙස පොදු රසික ප්‍රජාව වැළඳ ගත්තෙ දැඩි ළෙන්ගතුකමකින්.
© නිලාර් එන්. කාසිම්
පෙර ලිපි:
