පසුගිය සැප්තැම්බර් මාසයේදී ලංකාවේ අවධමන තත්ත්වයක් වාර්තා වූ අතර, මිල මට්ටමෙහි 0.5%ක අඩුවීමක් සිදු වුනා. එනම් 0.5%ක සෘණ උද්ධමනයක් වාර්තා වුනා. ඔක්තෝබර් මාසයේදී මේ තත්ත්වය තවත් නරක අතට හැරී ඇති අතර 0.8%ක අවධමනයක් වාර්තා වී තිබෙනවා. අපගේ ඇස්තමේන්තුව වනුයේ මේ තත්ත්වය ඉදිරි මාස කිහිපය තුළ තවත් නරක අතට හැරෙන්නට ඉඩ තිබෙන බවයි.
දිගින් දිගටම රටක අවධමන තත්ත්වයක් පැවතීම හොඳ දෙයක් නෙමෙයි. එයට හේතුව භාණ්ඩ හා සේවා මිල අඩු වී නිෂ්පාදකයින්ගේ ආදායම් පහළ ගියද, සේවක වැටුප් ඊට අනුරූපව පහත හෙළීම ප්‍රායෝගිකව අපහසු වීමයි. එය මූර්ත නිෂ්පාදනය අධෛර්ය කිරීමට හේතු වෙනවා. කෙසේ වුවද, මේ සෛද්ධාන්තික තත්ත්වය ලංකාවේ මේ මොහොතේ තත්ත්වය සමඟ එලෙසම ගැලපිය නොහැකි වන්නේ ලංකාවේ අවධමන තත්ත්වයට ප්‍රධාන වශයෙන්ම හේතු වී තිබෙන්නේ ඩොලරයක මිල පහත වැටීම වීමයි.
ඩොලරයක මිල පහත වැටී තිබීමද ස්වභාවික තත්ත්වයක් නෙමෙයි. එය සිදු වන්නේ වාහන ආනයන වාරණය කර ඇති පසුබිමකයි. සැබෑ ඩොලර් ඉල්ලුම හා ඒ මත තීරණය වන ඩොලරයක සැබෑ මිල මෙන්ම සැබෑ උද්ධමනයද දැක ගත හැකි වනු ඇත්තේ වාහන ආනයන වාරණය ඉවත් කිරීමෙන් පසුවයි. මෙය ඉතා ඉක්මණින් සිදු වීමේ ඉඩක් දැනට පෙනෙන්නට නැහැ.
වාහන ආනයන සීමා ඉවත් කිරීම හා ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණය අවසන් වන තුරු අවධමනය මත පදනම්ව ආර්ථිකය උත්තේජනය කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. එහෙත්, බැංකු පද්ධතිය තුළ රඳවාගෙන තිබෙන විශාල මුදල් ප්‍රමාණය පෞද්ගලික අංශයට ණය සේ ලබා දීමට පෙළඹවීම සිදු විය යුතු දෙයක්.
පසුගිය කාලය තුළ රාජ්‍ය ආදායම් විශාල ලෙස ඉහළ යාම නිසා රජයේ ණය ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය පහත වැටී තිබෙනවා. තව දුරටත් ණය ගැනීම වෙනම කතාවක්. මේ හේතුව නිසා බැංකු පද්ධතිය තුළ අරමුදල් අතිරික්තයක් ඇති වී තිබෙනවා.
රජය බැංකු වලින් පෙර තරමට ණය ලබා නොගන්නේනම් එම අතිරික්ත අරමුදල් පෞද්ගලික අංශයට ණය සේ ලබා දීමට බැංකු වලට සිදු වෙනවා. එහෙත් බදු ඉහළ යාම ඇතුළු හේතු නිසා පෞද්ගලික අංශයේ ණය ඉල්ලුම තිබෙන්නේ අඩු මට්ටමකයි. ඊට අමතරව මූර්ත පොලී අනුපාතික ඉතාම ඉහළ මට්ටමක පවතිද්දී පෞද්ගලික අංශය ණය ගන්න පෙළඹෙන්නේ නැහැ.
පසුගිය සතියේදී ප්‍රමුඛ ණය දීමේ අනුපාතිකය පැවතුනේ 9.17% මට්ටමේයි. එම අනුපාතිකය බැංකු වල හොඳම පාරිභෝගිකයින්ට ණය ලබා දෙන අනුපාතිකයයි. උද්ධමනය සෘණ 0.8ක්ව තිබියදී එයින් අදහස් වන්නේ මූර්ත පොලී අනුපාතිකය 9.87%ක් තරම් ඉහළ මට්ටමක ඇති බවයි. මෙය ඉතාම ඉහළ අගයක්. යෝග්‍ය මට්ටම වන්නේ 2% වැනි මට්ටමක්.
අද (ඔක්තෝබර් 30) දිනයේ දෛනික පදනම මත මහ බැංකුවේ තැන්පත් කළ මුදල් ප්‍රමාණය රුපියල් මිලියන 214,727ක් වන අතර දෛනික පදනම මත මහ බැංකුවෙන් ලබාගත් මුදල් ප්‍රමාණය රුපියල් මිලියන 35,268ක්. ඊයේ දිනයේදී සතියක කාලයකට ලබා දුන් රුපියල් මිලියන 60,000ක මුදලද සමඟ මහ බැංකුව විසින් තාවකාලික පදනම මත රුපියල් 95,268ක මුදලක් ලබා දෙද්දී බැංකු විසින් තාවකාලික පදනම මත රුපියල් මිලියන 214,727ක මුදලක් මහ බැංකුවේ තැන්පත් කර තිබෙනවා.
ඇතැම් වාණිජ බැංකු තුළ මුදල් අතිරික්තයක් ඇතත් එම බැංකු තමන්ගේ අතිරික්ත අරමුදල් මුදල් හිඟ බැංකු වලට ණයට නොදී අඩු පොලියකට මහ බැංකුවේ තැන්පත් කරමින් සිටිනවා. එමෙන්ම ඒ මුදල් භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වල ආයෝජනය කරමින් රජයට ණයට දීමක් සිදු වන්නේද නැහැ. මෙසේ ප්‍රවේශම් සහගත ප්‍රවේශයක් අනුගමනය කරන්නේ ලංකාවේ පිහිටි විදේශ බැංකුයි.
ශ්‍රී ලංකා රජය තවමත් ණය පැහැර හැර ඇති සේ සැලකෙන රටක්. එවැනි රජයක් නිකුත් කරන බිල්පත් වල ආයෝජනය කිරීමට විදේශ බැංකු ඉදිරිපත් වන්නේ නැහැ. එම බැංකු වලට ඔවුන්ගේ මවු බැංකු වල මාර්ගෝපදේශ අනුගමනය කරන්නට සිදු වෙනවා. රජයට අයිති බැංකු වලට ණයට දීමද ඔවුන් විසින් සලකන්නේ එවැනිම අවදානම් කටයුත්තක් ලෙසයි.
මේ හේතුව නිසා සමස්තයක් ලෙස වෙළඳපොළෙහි විශාල අරමුදල් අතිරික්තයක් පැවතුනත් ඇතැම් වාණිජ බැංකු වලට සල්ලි ණයට ගන්නට මහ බැංකුව වෙතම එන්න වෙනවා. එම බැංකු වලට අවශ්‍ය අරමුදල් ලබා නොදීම බැංකු පද්ධතිය අවදානමේ හෙළීමක් වගේම මහ බැංකුවක ප්‍රධානම නිල කාර්යයකින් බැහැර වීමක්. මහ බැංකුව විසින් දැනට කරමින් සිටින්නේ මේ නිල කාර්යයයි. ඒ හැරෙන්නට වසර කිහිපයකට පෙර සිදු කළ ආකාරයෙන් ආර්ථිකය උත්තේජනය කිරීම වෙනුවෙන් මුදල් පොම්ප කිරීමක් දැනට සිදු වන්නේ නැහැ.
~ ඉකොනොමැට්ටා
RN
